به گزارش خبرتبریز-  از سویی در آتش‌سوزی اخیر جنگل‌های ارسباران که از روز دوشنبه(۲۸ مردادماه) آغاز و به مدت چهار نیز روز به طول انجامید، نزدیک به ۳۰۰ هکتار از جنگل‌های بکر در محدوده‌ای از روستاهای خانقاه، مردانقم و کلوانق در بخش منجوان شهرستان خداآفرین طعمه حریق می‌شود که به نظر می‌رسد به خاطر صعب‌العبور بودن منطقه، ناهماهنگی برخی دستگاه‌ها و کمبود وسایل و تجهیزات اطفای حریق، دلیل گستردگی آتش و عدم مهار به موقع آن بوده است.

بنابراین گستردگی آتش و وضعیت وخیم جنگل‌های ارسباران طوری بوده که حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدعلی آل‌هاشم امام جمعه شهر تبریز هم در خطبه‌های نماز جمعه این شهر به این مسئله ورود پیدا می‌کند و خواستار توضیح مسوولان و دستگاه‌های متولی می‌شود.

نماینده ولی‌فقیه در استان با انتقاد از نبود امکانات لازم جهت مهار آتش از مسوولان و دستگاه‌های متولی خواسته در این خصوص پاسخگو باشند که اگر «چنانچه اختلافی در مدیریت بحران است و یا جنگل‌داری و آبخیزداری اختلافی با سایر سازمان‌ها دارند، در این میان مردم چه گناهی دارند»؟

پورمحمدی استاندار آذربایجان‌شرقی نیز با انتقاد از ناهماهنگی دستگاه‌های ملی، خواسته دستگاه‌های مسوول در سطح ملی با جدیت بیشتری با استان‌ها و مناطق درگیر با بحران‌های مشابه همکاری کنند.

حمید ظهرابی معاون سازمان محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی نیز با حضور در منطقه از احتمال عمدی بودن حریق ارسباران خبر داده گفته که« بحث‌هایی در مورد عمدی بودن آتش‌سوزی‌ها مطرح است و چند فرد مشکوک در ارتباط با این موضوع دستگیر شده‌اند اما بررسی‌ها در خصوص شناسایی عوامل حریق ادامه دارد و این را هم می‌توان گفت که بخشی از حریق نیز می‌تواند با هدف تصرف زمین بوده باشد»!

با این حساب همچنین رئیس روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی استان هم با بیان این‌که هنوز علل اصلی آتش‌سوزی جنگل‌های ارسباران مشخص نیست و این موضوع در دست بررسی است، اظهار داشته که احتمال این‌که علت آتش‌سوزی عامل انسانی باشد، وجود دارد.

بنابراین آنچه اختصاصا در این زمینه مورد تاکید است اینکه جنگل‌های ارسباران از سوی یونسکو به عنوان منطقه‌ای حفاظتی و ذخیره‌گاه بیوسفر (ژنتیکی) در کره زمین انتخاب شده ولی با این وجود هر ساله به دلایل مختلف از جمله بی‌توجهی مردم و مسوولان، نبود امکانات و تجهیزات لازم روز به روز از وسعت این جنگل‌ها کم می‌شود که نمونه بارز آن آتش‌سوزی حدود ۳۰۰ هتکار از جنگل‌های این منطقه بوده است.

افزون بر آنچه گفته شد، جنگل‌های ارسباران، از جمله یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری این منطقه است. منطقه حفاظت شده ارسباران با وسعت ۸۰ هزار و ۴۲۷ هکتار در کناره‌های جنوبی رود ارس در حوزه شهرستان‌های کلیبر و ورزقان واقع شده و در سال ۱۳۵۴ از طرف یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه زیست کره معرفی شده و از شهرت جهانی برخوردار و به عنوان فسیل زنده نیز معروف است.

در کنار موارد بیان شده، منطقه حفاظت شده ارسباران، از نظر تنوع گونه‌ای جانوری و گیاهی نیز در سطح جهان کم نظیر بوده است.

طی آخرین آمار اعلام شده، وسعت جنگل ارسباران ۱۶۴ هزار هکتار بوده که از این وسعت ۱۴۸ هزار هکتار از آن به عنوان جنگل حمایتی و حفاظتی است.

در این جنگل بیش از یک هزار و ۸۰ گونه گیاهی و ۳۲۰ گونه جانوری شناسایی شده که سیاه خروس، قرقاول ارسبارانی، پلنگ، شوکا، کل و بز وحشی، گربه وحشی و گربه جنگلی، عقاب طلایی، عقاب شاهی، سارگپه جنگلی، طرلان، بحری، بلوط، سرخدار، گلابی، گیلاس وحشی، انار، زرشک، سماق، ارس، پیرو، زغال اخته، افرا، گردو، ممرز، گونه‌های متنوع گراس و نباتات علوفه‌ای مناطق نیمه خشک استپی و … از جمله مهمترین گونه‌های جانوری و گیاهی مهم منطقه است.

این منطقه با وجود داشتن کمتر از پنج صدم مساحت کشور بیش از ۱۳ درصد پوشش گیاهی ایران را در خود جای داده است و ۲۹ درصد از پستانداران، ۴۴ درصد پرندگان ایران، ۳۲ درصد از دوزیستان، ۹ درصد آبزیان و ۲۰ درصد خزندگان کشور در آن زندگی می‌کنند.

افزون بر اینها، همچنین تاکنون ۲۱۵ گونه پرنده، ۲۹ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیست، ۴۸ گونه پستاندار و ۱۷ گونه ماهی در مناطق مختلف ارسباران شناخته شده، و برخی دیگر از گونه های جانوری در این جنگل‌ها به دلایل مختلف ناشناخته مانده است.

همچنین کارشناسان این حوزه، جنگل‌های ارسباران را به دلیل داشتن گونه‌های متنوع گیاهی و جنگلی در زمره یکی از مناطق با ارزش ژنتیکی جهان شناخته و به جهت برخی ویژگی‌های خاص یک منطقه رویشی مستقل، با نام منطقه جنگلی ارسباران معرفی کرده‌اند که یکی از مناطق پنجگانه رویشی ایران محسوب می شود، از این رو همین ویژگی‌ها سبب شده پرونده جنگل‌های ارسباران برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال شود.

اما این وجود؛ هر چند مسوولان و مدیران اجرای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور و استان بر لزوم ثبت هر چه سریع‌تر این اثر طبیعی در حافظه جهانی تاکید می‌کنند ولی با توجه به اقداماتی که در این راستا صورت گرفته به نظر می‌آید، با این اوضاع و احوالی که هر ساله بر تخریب منطقه حفاظت شده این جنگل‌ها صورت می‌گیرد، باید سال‌ها منتظر ثبت جهانی این آثار طبیعی شد.

منبع :فارس موسی کاظم‌زاده/