«تکمچی» یا «تکم گردان» از کجا آمده است؟

مردم منطقه آذربایجان با توجه به شرایط اقلیمی، فرهنگ دیرین و پیشینه‌‌شان آیین مختص خود را دارند که برخی از آن‌ها در طول تاریخ فراموش شده و برخی دیگر هنوز، در عصر تکنولوژی حفظ شده‌اند و حتی از طریق دریچه‌های تازه باز شده به روی مردم به آنها معرفی می‌شوند. تکم گردانی یکی از این آیین ها است.

اعیاد و ایام خاص از دیرباز در ایران زمین با آیین و مراسم خاصی همراه هستند. معمولا بومیان هر منطقه فلسفه‌ای برای وقایع مختلف دارند و آیینی که در رابطه با آن وقایع انجام می‌دهند همراه با امید و حامل پیام و درخواستی از طبیعت و خداوند است.

مردم منطقه آذربایجان نیز با توجه به شرایط اقلیمی، فرهنگ دیرین و پیشینه‌‌شان آیین مختص خود را دارند که برخی از آن‌ها در طول تاریخ فراموش شده و برخی دیگر هنوز، در عصر تکنولوژی حفظ شده‌اند و حتی از طریق دریچه‌های تازه باز شده به روی مردم به آنها معرفی می‌شوند. تکم گردانی یکی از این آیین ها است.

تکم خوانی آیینی است به قدمت نوروز و یادگاری از آداب و رسوم عید باستان که همواره در سرزمین اردبیل و آذربایجان شرقی و زنجان و… بعنوان آینی ماندگار و منحصر به فرد مورد توجه مردم بوده و با روش مخصوص توسط تکم گردانها به اجرا گذاشته می شود.

آئین تکم گردانی سالیان پیش با آداب و رسوم کهن مردم آذربایجان و به ویژه استان اردبیل عجین بوده و همه ساله با فرا رسیدن عید نوروز، مردم به انتظار تکمچی می نشستند و انتظار داشتند که تکم چی سمبل نشاط بهاری آنها را برای استقبال از بهار آماده سازد.

تکم به خودی خود شاید فاقد ارزش باشد، اما خواندن اشعار متناسب با عید و سازگار با زندگی روزمره مردم توسط افرادی که به آنها “تکمچی” و یا “تکم گردان” می گویند، به آن هویت خاصی داده است.

واژه تکم Takam از دو بخش “تکه ” و “م” تشکیل شده که تکه در زبان ترکی به معنی بز نر قوی هیکل که همیشه در راس گله حرکت می کند و “م” ضمیر ملکی دوم شخص مفرد است و تکم در واقع به معنی “بز نر من” می باشد و به کسی که تکم را می رقصاند “تکمچی” می گویند که اشعار مخصوص تکم را با آهنگی خاص می خواند که این اشعار در چند آهنگ که خاص تکم بوده، خوانده می شود.