خبر تبریز به نقل از عصرایران؛ رضا غُبیشاوی – کرونا چند ماهی است ایران و جهان را درگیر خود کرده است. ویروسی که از شهر ووهان چین شروع شد و قرنطینه این شهر و خیابان‌های خلوتش را در چشم جهانیان قرار داد اما کمتر کسی فکر می‌کرد شاید این وضعیت، عالم‌گیر شود و اتفاقاتی بی‌سابقه و عجیب و غریب سراسر جهان را فرا بگیرد.

در باره کرونا و تاثیرات کرونا بسیار گفته و نوشته شده اما اصل موضوع و تاثیرات و تبعات آن آنچنان مهم و اساسی‌اند که به نظر می‌رسد همچنان می‌توان درباره آن نوشت و گفت. به ویژه وقتی روز جهانی ارتباطات یا صحیح‌تر آن طور که دکتر یونس شکرخواه می‌نویسد “روز جهانی ارتباطات دوربرد و جامعه اطلاعاتی”، می‌رسد و جهان در تب و تاب ارتباط و ارتباط‌گیری می‌سوزد.

موج کرونا منجر به جان‌باختن شمار زیادی از انسان‌ها، نابودی بسیاری از کسب و کارها و آسیب جدی اقتصادی به خانواده‌های بسیاری شده اما در کنار این بخش‌های منفی، می‌توان به برخی مزیت‌ها و تغییرات مثبت هم اشاره کرد.

به بهانه کرونا و اتفاقات کرونایی این چند مورد را نوشته‌ام.

اول – غیرعادی

کرونا پدیده غیرعادی است و مقابله با آن، نیازمند اقدامات غیرعادی‌تر. در نتیجه به نظر می‌رسد کشورهایی که در شرایط غیرعادی‌تری هستند بهتر توانستند با این بیماری روبه‌رو شوند. یا حداقل اینگونه وانمود می‌کنند، دروغ می‌گویند یا پنهان‌کاری دارند.

چیزی شبیه یک ویروس اینترنتی که هر چه سیستم‌های کامپیوتری بیشتر به شبکه جهانی متصل باشند درگیرترند و آن که ارتباط کامپیوترش با اینترنت قطع است قطعا مصون می‌ماند. برای اولین بار، کاهش ارتباط فیزیکی به ارزش تبدیل شده است.

کشورهایی که اساسا در معرض رفت و آمد جهانی نبودند و اقدامات سلبی در آنها نهادینه شده و پرسابقه است براساس ادعای خود کمتر آسیب دیدند.
تاکنون در کشورهای منزوی و بسته‌ای چون کره شمالی، بلاروس، ترکمنستان و کوبا خبری از اتفاقات بد کرونا نبوده است.

در کشورهای درگیر ناامنی، بی‌ثباتی و جنگ داخلی مثل سومالی، لیبی، یمن، سوریه شرایط کرونا بهتر است.
شاید بتوان گفت هر که ارتباطش بیش، کرونایش بیشتر.

براساس آمار سال ۲۰۱۸، کشورهای فرانسه، اسپانیا، آمریکا، چین و ایتالیا در صدر پر گردشگرترین کشورهای جهان بودند. همان کشورهایی که بیشترین ابتلا و آسیب را از کرونا دیدند.

کرونا و تاثیراتش، اتفاقی بی‌سابقه و حلقه‌ای است که جهان را از دنیایی به دنیای دیگر منتقل می‌کند و ما این انتقال را درک می‌کنیم. چیزی شبیه جنگ‌های جهانی اول و دوم.

دوم – کرونا علیه ارتباطات

کرونا در کنار حمله به سلامت انسان، علیه ارتباطات است. البته تاکنون تنها توانسته ارتباطات فیزیکی انسان‌ها را به مرز توقف کامل ببرد اما هر چقدر ارتباطات فیزیکی آدم‌ها کم و کمتر شده به ارتباطات مجازی / غیرحضوری افزوده است.

با قرنطینه، در خانه ماندن انسان‌ها، توقف رفت و آمد در سراسر جهان برای مقابله با شیوع کرونا و در یک کلام حرکت به سمت توقف ارتباطات انسانی، همه تار و پود زندگی انسانی از هم گسست.

این شرایط شاید تاکیدی بر این باشد که ارتباطات نه تنها زیرساخت توسعه است بلکه اساس زندگی هم هست. اگر به دنبال رشد، پیشرفت یا توسعه هستیم نوش‌داروی معجزه‌گر، افزایش ارتباط است.

از همین مصدر می‌توان جهان را به دو اردوگاه حامیان و مخالفان ارتباطات تقسیم کرد. اردوگاه اول از افزایش ارتباطات و اردوگاه دوم از کاهش آن حمایت می‌کند.

در طول تاریخ همیشه این دو اردوگاه فعال بودند و معمولا با ابداع وسایل جدید ارتباطی، رویارویی این دو به اوج می‌رسید. از اختراع دستگاه چاپ و انتشار کتاب در سال ۱۴۴۰ میلادی (۵۸۰ سال قبل) و مقاومت کلیسا و دولت‌هایی مانند عثمانی در برابر آن تا کنون که به تلگرام و اینترنت “۵ جی” رسیده‌ایم این تقابل ادامه دارد.

سوم – جهانی شدن

در میانه بحران کرونا و بسته شدن مرزها و توقف پروازهای بین المللی و … شاهد شعارها یا گمانه‌زنی‌هایی درباره پایان جهانی شدن و رشد ملی‌گرایی هستیم. به نظر می‌رسد این گمانه‌زنی‌ها صحیح نباشند.

نکته اینکه همین بحران کرونا خود به صحنه‌ای برای به رخ کشیدن شدن مزایای جهانی شدن و زندگی جهانی تبدیل شده است.
در اوج بحران کرونا همه چشم به “سازمان جهانی بهداشت” هستند. بزرگترین سازمان بین‌المللی حوزه بهداشت و زیرمجموعه بزرگترین سازمان بین‌المللی جهان (سازمان ملل). آنچه این سازمان می‌گوید دنبال می‌شود و مورد اعتماد قرار دارد.

آنچه سازمان جهانی بهداشت می‌گوید به عنوان معیار و شاخص در نظر گرفته می‌شود و جهانی به پیروی آن ادامه می‌دهد.
جالب اینکه معدود کشورهایی که از توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت پیروی نکردند به مانند بریتانیا، امریکا و برزیل خود به سرعت متوجه مسیر اشتباه شدند و با خسارت بیشتر به اجبار عقب‌نشینی کردند. نکته اینکه هر سه دولت توسط نیروهای راست ملی‌گرا اداره می‌شوند.

در این دنیای کرونا زده، جهانیان از طریق اینترنت و ماهواره و وسایل ارتباطی راه دور، با یکدیگر ارتباط دارند. ابزارهایی که جهانی شدن و جهانی‌سازی را شروع و عمق بخشیده‌اند.
از میوه‌های جهانی شدن و جهانی‌سازی استفاده می‌کنیم و همزمان آن را انکار و تضعیف شده می‌بینیم؟

از دیگر مزیت‌های این جهانی شدن اینکه ضعیف‌ترین و دور افتاده‌ترین کشور جهان هم به لطف اینترنت می‌تواند صحیح‌ترین و بهترین توصیه‌ها را برای مقابله با کرونا از وب سایت سازمان جهانی بهداشت دریافت و اجرا کند.

چهارم – تغییرات مجازی و عدالت مجازی

در تغییرات کرونایی، مرزها بسته و رفت و آمدها متوقف شدند. با این حال ابتکارات جدیدی به راه افتاده است. مدارس پس از هفته‌ها تعطیلی، به صورت مجازی و از راه دور به راه افتادند. استفاده از اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و خدمات اینترنتی چند برابر شده است. سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و خصوصی و نهادهای حکومتی و عمومی مجبور شده‌اند خدمات خود را اینترنتی و غیرحضوری داشته باشند. روز به روز به برنامه‌های موبایلی عرضه خدمات مختلف افزوده می‌شود.

این اتفاقات از یک سو اصلاحات اساسی در نهادهای کهنه و عقب افتاده‌ای چون مدرسه به وجود آورد و از سوی دیگر کشور پهناور با جمعیت بزرگی چون ایران را در مسیر عدالت مجازی قرار داده است.

هم اکنون نوجوانی در آن سوی ایران می‌تواند بی‌ترس از هزینه‌ها و مصائب رفت و آمد، در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی دیگر شهرها تحصیل کند و بیاموزد و بهره ببرد.
برنامه‌های مختلف اینترنتی خرید کالا، استفاده از خدمات پزشکی درمانی، آموزشی و … که از قبل بوده‌اند هم اکنون نه تفنن و تفریح که اساسیات زندگی‌اند. زمان ومکان بی‌معنی‌تر شده‌اند و شاید بتوان گفت نوعی از عدالت را نه تنها در سطح ایران بلکه جهان گسترانیده‌اند.

درباره مدرسه هم می‌توان گفت با آنلاین شدن آموزش هم تنبیه فیزیکی از میان رفته است هم به دلیل ضبط صدا، معلم و دانش‌آموز هر دو به درون قاب شیشه‌ای رفته‌اند و بیشتر مواظب سخنان و حرکات خود هستند هم دانش‌آموز و معلم از دردسر صبح زود بیداری و رفتن به مدرسه و صف کشیدن و شنیدن سخنان و رفتارهای بیهوده خلاص شده‌اند.

پنجم – افزایش اقبال به رسانه‌های اینرننتی

در این شرایط وقت مردم بیشتر آزاد شده. در نتیجه، از یک سو استفاده از اینترنت بیشتر شده و از سوی دیگر شرایط جدید و شاید ترسناک، مردم را بیش از قبل، به سمت دریافت اطلاعات بیشتر سوق داده است. افراد نسبت به قبل بیشتر از اینترنت استفاده می‌کنند و این خود فرصت بزرگی برای رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های اینترنتی است که مشتریان جدیدی کسب کنند و به مشتریان قدیمی هم کالای بیشتری عرضه کنند.

البته هر چقدر تقاضا برای یک کالا افزایش یابد به همان نسبت، تولید کالاهای جعلی هم افزایش می‌یابد. براساس این قاعده، همزمان با بحران کرونا، با بحران خبرهای جعلی هم روبه رو هستیم که دارویی جز افزایش سواد رسانه‌ای مخاطبان و تکیه بر رسانه‌های معتبر نیست.

رسانه‌های اینترنتی و مجازی از جمله بخش‌هایی هستند که در جهان کرونا، مشتریان آنها بیشتر شده است و در هنگامه تعطیلی بسیاری از کسب و کارها، با افزایش فعالیت مواجه‌اند.

ششم – بحران های اقتصادی

با همه‌گیری کرونا و به دنبال آن جهان‌گیری توقف ارتباطات فیزیکی و رفت آمدها جهان به سمت سقوط اقتصادی پیش می‌رود. تاثیرات وضعیت منفی اقتصادی جهان تا سال‌ها گریبانگیر جهانیان خواهد ماند. این شرایط افتضاح اقتصادی با نشانه‌هایی چون اخراج و کاهش حقوق کارکنان، کاهش بودجه‌ها و تعطیلی فعالیت‌ها لمس می‌شود. این وضعیت اقتصادی تاثیراتی زلزله وار در سایر حوزه‌ها از جمله سیاست و اجتماع و فرهنگ هم خواهد داشت.

سریال انقلابی کرونا تازه شروع شده و تا چند سال آینده دنیا را با تاثیرات خوب و بدش در سایر حوزه ها سرگرم خواهد کرد. بنشینیم و آماده شویم و ببینیم.