شخصیت های تاثیر گذار وفراموش شده قره داغ

خبرتبریز:خطه «قره داغ» آذربایجان که گاهی در نوشته هابه «ارس باران» یادشده است، مهد پرورش انسانهای شجاع،عالم و هنرمند بوده است. اکثر ما بابرخی از این شخصیت ها آشنا هستیم ودر رسانه ها بیشتر یاد می شود.مانند: آیت الله اعتمادی خواجه ،ستارخان،علامه محمدتقی جعفری، محمد تقی خان پسیان،نباتی،…
اما اشخاصی هستند که با گذشت زمان، گردوخاک حوادث تاریخی برچهره آنها نشسته وآنها را از نسل امروزی جدا ساخته است. این حقیر در این نوشته، برآنم که این اشخاص مشهور درزمانه خودرا به نسل جدیدوحاضر معرفی کرده وحق آنها را ادا نمایم.
ازجمله این اشخاص آیت اله العظمی حاج میرزا صادق مجتهد تبریزی (مشهور به حاج میرزا صادق آقا )
خواستگاه اصلی ایشان روستای «دینور» از روستاهای قره داغ است که در ماحال مشهور به «حسنو »می باشد.اجداد ایشان قبلاً در این روستا ساکن بوده اند وسپس بدلایلی ازجمله قحطی به تبریز مهاجرت کرده اند.
آية الله ميرزا صادق مجتهد تبريزي ،معروف به ميرزا صادق آقا، در سال ۱۲۷۴ ه‍ . ق در شهر تبريز در خانواده‌اي روحاني ديده به جهان گشود. پدر بزرگوارش ميرزا محمد آقا ،معروف به «بالا مجتهد» که او نیز به نوبه خود عالمي صاحب كمال و فرزانه بود. آية الله میرزا صادق آقا چهار برادر داشتند كه همگي از علماي به نام بودند. وي در سال ۱۲۸۸ ه‍ . ق به همراه برادر بزرگترش آية الله حاج ميرزا محسن آقا مجتهد به حوزه علميه نجف هجرت كرد.
پس از تحصیلات لازم در حوزه علمیه نجف مجددا در سال ۱۳۱۱ق به موطنش مراجعت نمود.
شهرتبريز پس از مراجعت آية الله ، آبستن حوادثي بود كه موجب گشت منزلت اين مرد بزرگ بر همگان عيان شود.
منزلت علمي آية الله تبريزي از آثار قلمي ايشان در عرصه‌هاي فقه و اصول نمايان است.
امام خمینی ره به وجود اختناق در زمان رضاخان و منکرهاى وی اشاره مى کند و در ارتباط با تبعید مجتهد مجاهد تبریز مى گوید: «… با دست رضاخان شروع کردند به کوبیدن روحانیون. عمامه ها را برداشتند و مدرسه ها را جلویش را گرفتند، لباس‌ها را تغییر دادند … چنانچه قیام آذربایجان و علماى آذربایجان و قیام خراسان این‌ها را هم با قدرت شکستند… و علماى تبریز را دو نفر شخصى که در رأس بود در آنجا گرفتند و بردند گمانم این است که در سقز آنجا مدتى تبعید بودند و بعد هم که اجازه رفتن را دادند و مرحوم حاج میرزا صادق آقا که شخص اول آن وقت روحانیت تبریز بود آمد و در قم ماند و در همین جا هم ماندگار شد و دیگر نرفت».
علامه امینى درباره آیت الله میرزا صادق مجتهد تبریزى اینگونه می نویسد: «او یکى از چهره هاى درخشان تشیع و از جمله دانشمندان متشخص امامیه است که در آذربایجان به مرجعیت تقلید رسید و سال‌ها صاحب ریاست و زعامت دینى گردید…»
انتظاريون يا امام زمان چيها پيروان كنوني آية الله ميرزا صادق مجتهد تبريزي هستند؛ گفته می شود كه مردم آذربايجان به واسطه مقام علمي و صداقت و معنويت ميرزا صادق آقا، شيفته وي شدند به طوري كه حتي پس از رحلت آن عالم وارسته بسياري از مقلدين وي بر تقليد وي باقي ماندند و چنان ياد و خاطره و افكار وي را زنده نگاه داشتند كه نسلهاي بعدي هم به پيروي از او همت گماشتند.
انتظاريون تا قبل از انقلاب اسلامي عموماً در تبريز و برخي روستاهاي اطراف آن سكونت داشتند، اما پس از انقلاب در صدد برآمدند از جهت حفظ هر چه بهتر دينشان مكان بهتر و مناسب ديگري پيدا كنند پس از مطالعاتي كه انجام دادند به اين نتيجه رسيدند كه بهترين جا براي مهاجرت، منطقه طالقان مي‌باشد چرا كه صبغه شيعه گري آن نسبت به بسياري مناطق ديگر ايران بيشتر است و همچنين از مردمي بسيار متدين برخوردار است و ديگر عامل بسيار مهم اهميت طالقان در احاديث عصر ظهور مي‌باشد كه با توجه به اهميت مبحث انتظار و فرج در بين آنان، يكي از مهمترين ويژگيهاي طالقان در نزد ايشان است؛ پس از مهاجرت به طالقان در بخش مركزي آن به نام شهرك محله‌اي را انتخاب نموده و شروع به ساخت و ساز نمودند كه امروزه آن را محله انتظاريون مي‌نامند.
مرحوم آیت الله میرزا صادق آقا، سرانجام در سال ۱۳۵۱ ه ق ،دار فانی را وداع گفت و پیکرش در جوار حرم فاطمه معصومه(س)به خاک سپرده شد. به نوشته صاحب «علماء معاصرین»، آیت الله حائرى یزدى در قم و سایر بزرگان در شهرهاى دیگر نیز براى او مجلس ختم برگزار کردند.
لازم بذکر است که در مسجد جامع تبریز در سمت بازار ،مسجدی بنام این بزرگوار می باشد. روحش شاد.
منابع: ۱)ویکی شیعه۲)سایت کتابخانه مجازی الفبا۳)سایت دانشنامه اسلامی
نگارنده:یداله قلی پور کویج دبیر بازنشسته آموزش وپرورش