«پایان یولی» راه ابریشم قره داغ

«پایان یولی» راه قدیم قره داغ وقره باغ که به «قفقاز یولی» هم مشهور بود ، از سمت زمین های شهرک باغمیشه تبریز شروع می شد وباعبور از میان کوه های سرخاب عینالی از زمین های روستای ونیار وپاکچین می گذشت. این راه سال های متمادی با قلم پای چارپایان و قدم مسافران صاف و هموار گردیده بود. محمدجواد مشکور در کتاب «تبریز تا پایان قرن نهم هجری» می نویسد:«… و نیز راهی وجود داشت که از شمال شرقی تبریز گذشته به اهر منتهی می شد و از آنجا از طریق معابر کوهستانی به شهر باجروان امروز در کنار ارس می رسد و از آنجا به قره باغ منتهی می شد…».
آثار این راه قدیمی، پل های سالم و گاه مدفون در مسیر خود و همچین سنگ چین های راه هستند که سال ها در دامنه شمالی کوه سرخاب که به «پایان داغی» مشهور بود، باقی مانده اند .

در کنار این راه بسیار قدیمی استخر “پایان گولی” قرار داشت که هنوز هم آثارآن درمجاورت «فرهنگسرای فرشته» در مسیرمنطقه باغمیشه قرار دارد.
از “پایان گولی” که رد می شدی، در یک سربالایی، پل قدیمی دوره ی رضاخانی بود ، که با هزاران تاسف، در سال های اخیر درجریان گسترش شهرک باغمیشه و جاده سازی برای سد آجی چای با تخریب این آثار قدیمی، زیر خروارها خاک و سنگ ناپدید گردید.

بعد از گذشتن از سربالایی، مسیر منتهی به سد خشک شده آجی چای ، موقع رسیدن به دشت وسیع مشهور به «آرپادره سی» ، پل کوچک و قدیمی جاده “پایان کورپوسی” را مشاهده خواهید کرد!
بدنه این پل، زخم فروافتادن سنگ هایش را دارد وحیاط و حریم خانه اش که برای سال ها همراه وهمدم مسافرین بوده، اکنون با زباله و نخاله احاطه شده است.

پل قدیمی مشهور به« پایان کورپوسی» پایان بخش راه تاریخی مردم ارسباران است. اثری تاریخی و باارزش که سالیان سال مردم زحمتکش قره داغ از روی آن گذر کرده اند که یادگار و ثمره ی زحمت نیاکانشان بوده است. مسافران باتشکیل گروه هایی بنام کاروان سفر خویش را از مبدا خویش آغاز می کردند و پس از طی کردن مسافت طولانی به شهر تبریز می رسیدند.وسائط نقلیه اغلب اسب ،قاطر و الاغ بود.در طول مسیر چندین محل استراحتگاه برای رفع خستگی و استراحت مسافران در نظر گرفته شده بود.از جمله این استراحتگاه ها کافه ونیار، کافه پاکچین،کافه نهند ، کافه خواجه ونهایتا کاروانسرای عباسی گویجه بیل بود. مردم قدیمی قره داغ چه خاطرات جالب وشنیدنی که از کافه ها و مسیر پرحادثه این راه ندارند.
لازم بذکر است که بازسازی این پل تاریخی وخاطره انگیز و نصب سنگ های فرو ریخته آن که فعلا از بین نرفته اند نباید به دست فراموشی سپرده شوند.هم اکنون این راه نیاز به مراقبت دارد، مخصوصا وقتی که عمری از آن در فراموشی مانده باشد.همچنین راه و پل هایش نیاز به ثبت ملی دارند.
بسیار لازم است این موضوع مورد مطالبه جدی مردم تاریخ دوست ومسئولان خطه ارسباران قرار گیرد.
به نظر می رسد که در اجرای این امر با اهمیت، سازمان های رسمی وظایف خود را فراموش کرده اند.
منابع:
۱)کتاب «تبریز تا پایان قرن نهم هجری»
۲)سایت «تبریز امروز»
۳)خاطرات شفاهی مردان مسن قره داغ

نگارنده:یداله قلی پور کویج بازنشسته آموزش وپرورش خواجه