عمومی‌سازی فرهنگ کسب‌وکارهای کوچک در بستر کتابخانه‌های عمومی
حضور و فعالیت کارآفرینانِ کسب‌وکارهای کوچک در دل کتابخانه‌های عمومی آنها را به گسترده‌ترین شبکه آموزش و ارائه خدمت به کسب‌وکارهای کوچک و محلی بدل می کند.

به کتابخانه عمومی هم می‌توان به عنوان یک «فضا و قالب خام» نگاه کرد و هم می‌توان به آن به مثابه یک «ایده» نگریست. این موقعیت دوگانه، قابلیت کارکردی کتابخانه عمومی را تا حد قابل‌توجهی ارتقا می‌بخشد. بر همین اساس، برای تعریف و اجرای هر رویداد و طرحی در کتابخانه می‌توان از یک سو به دسترسی و فراگیری عمومی فضای کتابخانه نظر داشت و از سوی دیگر می‌توان به نقش آن در تأثیرگذاری و ایجاد جریان‌های عمومی و ضریب‌دادن به ضرورت‌های اجتماعی و حکمرانی ملی توجه کرد.

می‌دانیم که «فرهنگ عمومی»، شبکه‌ای درهم تنیده، قدرتمند و مؤثر از دانش‌ها، گرایش‌ها و منش‌های عمومی در جامعه است که در عین ابهام و نامرئی‌بودن، وجود و حضورش در جامعه احساس می‌شود و با قدرت خویش در سرتاسر زندگی، ما را تابع خود می‌کند. به همین دلیل است که ابزارها و نرم‌افزارهایی مانند کتابخانه‌های عمومی، که بتوانند در تعیّن و جهت‌دهی به این جریان پرقدرت نقش‌آفرینی کنند، از اهمیت و حساسیت برخوردار می‌شوند. این امکان کم‌نظیر، به خودی خود، وظایف اجتماعی مهمی را برای مدیران و کتابداران تصویر می‌کند و می‌طلبد که متولیان این مجموعه‌ها، با وقوف به این ظرفیت، نقش خود را به‌درستی شناسایی و ایفا کنند.

با نظر به این جایگاه است که می‌توان نقطه پیوند کتابخانه‌های عمومی با کلان‌مسئله جامعه امروز ایران، توانمندسازی داخلی و ایجاد اشتغال، را بهتر درک کرد. طبق شاکله بیان شده، حضور و فعالیت کارآفرینانِ کسب‌وکار های کوچک در دل کتابخانه‌های عمومی، ضمن ایجاد شبکه‌های آموزش، تولید و به‌نمایش‌گذاشتنِ «فرایند به ثمر رسیدن ایده به محصول»، همچنین می‌تواند، با الهام از مراکز رشد (Incubators) و شتاب‌دهنده‌ها (Accelerators)، آنها را به گسترده‌ترین شبکه آموزش و ارائه خدمت به کسب‌وکارهای کوچک و محلی بدل کند. از جنبه‌ای دیگر و چه بسا مهم‌تر حضور فضای کسب‌وکار در کتابخانه عمومی، از راه جلب توجه مردم و بالا بردن شأن اجتماعی کارآفرینان در هر نقطه از کشور، شروع یک حرکت و تغییر در افکار عمومی خواهد بود. بر این اساس و بنا شرایط روز کشور، می‌توانیم و باید با به‌کارگیری کمترین زمان و سرمایه، برای خلق یک محصول و افزایش بازدهی جمعی تلاش کنیم.

کتابخانه‌های عمومی هنگامی می‌توانند در این مسیر موفق باشند که تغییری در ذهن‌ها و نگاه‌ها به وجود آورند. آن‌گاه است که، خود به خود، تغییر در رفتار عمومی نیز حاصل می‌شود؛ بنابراین، اگرچه ایجاد نمایشگاه و کارگاه آموزشی در کتابخانه، خدمتی اصیل به بخش مهمی از جامعه¬ کارآفرین است، اما مهم‌تر آن است که جرقه‌هایی را در ذهن جامعه روشن کرد و با ایجاد حساسیت، ارزش را در استفاده از زمان‌هایی دانست که بدون برنامه یا هدف خاصی سپری می‌شوند و نه تنها بازدهی و آورده خاصی ندارند، بلکه برای گذراندان آن، حتی باید هزینه‌های دیگری را نیز پرداخت.

اگر این نگاه ایجاد شود و فرهنگ عمومی به سمت توانمندسازی فردی و جمعی حرکت کند، بسیاری از ناهنجاری اجتماعی جای خود را به تلاش برای توسعه فردی و ارتقای جمعی می‌دهند. اگر کتابخانه‌های عمومی بتوانند عامل گوشه‌ای از این تغییر باشند، هم خدمتی پُربَها به جامعه ارائه داده‌اند و هم جایگاه و ارزش خود را در میان مجموعه‌های اجتماعی تقویت و تثبیت کرده‌اند.
احمدفرهادی